10 april 2017 – Gemeente Hollands Kroon heeft vorig jaar 4,7 miljoen euro bespaard op personeelskosten door een volledig nieuwe manier van werken. Bij de Noord-Hollandse gemeente werken geen managers en hebben ambtenaren volop vrijheid. Een pionierende gemeente en een revolutionair voorbeeld in gemeenteland zo blijkt onder andere uit een artikel van Binnenlands Bestuur over Hollands Kroon.

Afgelopen jaar kwam Hollands Kroon, in 2012 ontstaan uit een fusie van de gemeenten Anna Paulowna, Niedorp, Wieringen en Wieringermeer, al volop in het nieuws vanwege de, zeker voor overheidsbegrippen, revolutionaire manier van werken. De fusiegemeente gelooft in grote vrijheid voor de ambtenaren en kent geen hiërarchie. Onder de directie is iedereen in de organisatie gelijk.

Ten opzichte van 2011, het laatste jaar voor de fusie, heeft Hollands Kroon met het schrappen van de managementlaag in 2016 4,7 miljoen euro bespaart aan personeelskosten. “Wij zijn de enige fusiegemeente die meteen geld bespaart”, zegt gemeentesecretaris Arthur Cremers, die aan de wieg stond van de nieuwe werkwijze. “We willen de verantwoordelijkheid zo laag mogelijk in de organisatie leggen, omdat mensen op de werkvloer het beste weten wat er speelt. Managers vormen daarbij een belemmering en dus is het beter en goedkoper om ze af te schaffen.” Het geld dat wordt bespaard, investeert de gemeente onder meer in de ontwikkeling van haar medewerkers.

Zelfsturend team in plaats van plantsoenendienst
Bij de nieuwe werkwijze van Hollands Kroon draait alles om de 35 ‘zelfsturende teams’. Deze teams, door de gemeente ‘pits’ genoemd, hebben voormalige begrippen als de plantsoenendienst en financiële afdeling vervangen. De teams werken met een roulerende voorzitter. Voordat een team begint, worden de leden eerst twee dagen ‘de hei’ op gestuurd. Daar wordt niet over werk gepraat, maar wel samen bier gedronken. “Het doel is je naaste collega’s goed te leren kennen. Als je weet van elkaars thuissituatie of persoonlijke problemen, accepteer je het als iemand een tijdje minder goed presteert”, zegt Petra Bais, lid van het achtkoppige team dat verantwoordelijk is voor de transitie van het sociaal domein, in het artikel van Binnenlands Bestuur.

Ieder team stelt een plan van aanpak op voor het komende jaar, dat goedgekeurd moet worden door de directie. Hoe de doelen bereikt worden, is de verantwoordelijkheid van het team. Drie keer per jaar is er overleg met de leiding. Het team zelf vergadert doorgaans één keer per week op het gemeentehuis, voor de rest bepaalt ieder zijn eigen agenda. “Zolang je resultaten boekt, is er niemand die zich afvraagt waar je blijft”, aldus Bais.

Verstoppen
Bij de voorlopers van de Noord-Hollandse gemeente ging het er nog traditioneel aan toe. “Je moest om negen uur binnen zijn en je ging om vijf uur naar huis. Of je daadwerkelijk wat gedaan had, was minder van belang.”, vertelt Ellen Bakker, collega van Bais. ‘Verstoppen’ is volgens haar niet meer mogelijk, omdat iedereen duidelijke taken heeft. “De collega die ergens in een hoekje zit en waarvan niemand weet wat hij precies doet, bestaat bij Hollands Kroon niet meer.”

Honderden sollicitanten
De grote vrijheid en eigen verantwoordelijkheid werpen hun vruchten af. Tot nu heeft maar één team de eindstreep niet gehaald. Het ziekteverzuim bij Hollands Kroon is met iets meer dan 3 procent laag vergeleken bij de gemiddelde 5,3 procent binnen het openbaar bestuur. De werktevredenheid ligt met een 7,4 hoog. Met zulke resultaten is de gemeente voor velen een aantrekkelijke werkgever. Volgens Binnenlands Bestuur melden zich jaarlijks honderden sollicitanten die graag bij de nieuwe gemeente willen werken. Niet gek voor een plattelandsgemeente in een uithoek van het land, vinden ze bij Hollands Kroon.

Status
De medewerkers zien geen grote nadelen aan de nieuwe manier van werken, maar het heeft wel consequenties. “Medewerkers gaan er vanuit gaan dat hun collega’s 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar zijn. Daar moet je tegen kunnen”, vertelt Bais. Bakker beaamt dat: “Mensen die graag structuur willen, vallen af”. Ook ambtenaren die belang hechten aan status zijn volgens Bakker bij Hollands Kroon niet op hun plek, omdat er buiten de directie geen ‘hoge functies’ meer bestaan. Ongeveer veertig ambtenaren zijn mede om die redenen de afgelopen jaren vertrokken bij de gemeente.

Door: Redactie Ambtenarensalaris