De arbeidsvoorwaarden van ambtenaren zijn vastgelegd in een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). Het gaat dan bijvoorbeeld om afspraken over uw salaris, vakantiedagen en scholingsmogelijkheden. Een cao wordt altijd afgesloten voor een bepaalde tijd, vaak één of twee jaar.

Cao-onderhandelingen
Een cao komt tot stand door onderhandelingen tussen werkgevers of werkgeversorganisaties en vakbonden. De vakbonden onderhandelen namens hun leden, de werknemers, met de werkgevers over collectieve arbeidsvoorwaarden. De vakbonden peilen vaak vooraf bij hun leden wat zij van de huidige cao vinden en welke punten zij graag verbeterd zien. Deze informatie nemen de bonden mee in de cao-onderhandelingen.

Vaak zijn meerdere overleggen nodig voordat er afspraken gemaakt worden. De afspraken worden vastgelegd in een principeakkoord/onderhandelaarsakkoord. Als het niet lukt om op alle punten afspraken te maken, dan is er een onderhandelingsresultaat. In het ergste geval leidt het overleg tot een eindbod. Dit is het uiterste bod van de werkgever dat voor de vakbond niet voldoende is. Dit eindbod wordt wel aan de leden voorgelegd ter beoordeling, maar leidt vaak tot nieuwe onderhandelingen.

Vertragen
Een onderhandelingsresultaat en een eindbod kunnen het cao-proces behoorlijk vertragen. Wanneer werkgevers en werknemers heel verschillende eisen hebben, kunnen de onderhandelingen maanden of zelfs jaren duren. Met name de salarissen zijn vaak een moeilijk onderhandelingspunt. De bonden willen er voor hun leden zo veel mogelijk uitslepen, terwijl de werkgevers een eventuele verhoging moeten afwegen tegen de kosten. Zo heeft een verhoging van de pensioenpremie zoals ABP voor 2017 doorvoerde, direct invloed op de loonruimte van de werkgever. Komen werkgever en vakbonden er niet uit, dan kan dat in het ergste geval tot stakingen leiden om de werkgever onder druk te zetten. Vakbondsleden krijgen deze dagen niet betaald door hun werkgever, maar bij de vakbond kunnen ze wel een uitkering uit de stakingskas krijgen.

Het komt regelmatig voor dat er nog geen nieuwe cao is bij het aflopen van de huidige. In de meeste cao’s is daarom bepaald dat wanneer de cao niet wordt opgezegd, deze stilzwijgend nog een jaar doorloopt of van toepassing is tot er een nieuwe cao is. Alle bepalingen blijven dan van kracht. Een eventuele loonsverhoging in de nieuwe cao wordt dan later met terugwerkende kracht alsnog uitbetaald.

Algemeen verbindend verklaren
Nadat er een akkoord is, kan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de cao algemeen verbindend verklaren. Dit betekent dat de cao voor alle werkgevers en werknemers in een bepaalde sector geldt, ook als zij geen lid zijn van een werkgeversorganisatie of vakbond. Binnen de overheid zijn er cao’s voor de rijksoverheid, gemeenten, provincies en waterschappen. Ook de politie en defensie hebben een eigen cao. Daarnaast kent het onderwijs een cao per onderwijssector. Bepaalde semi-overheidsorganisaties, zoals UWV, hebben een eigen cao.